O biznesie i zrównoważonym rozwoju na szczycie w Davos

Tegoroczny szczyt Światowego Forum Ekonomicznego (Davos 2021) odbył się w formie wirtualnej w dniach 25 – 29 stycznia 2021. Dyskusje skupiały się wokół pandemii Covid-19, znaczenia współpracy międzynarodowej oraz potrzeby odbudowy zaufania i podjęcia odważnych decyzji i kroków, aby zmierzyć się z naglącymi wyzwaniami ekonomicznymi, środowiskowymi, społecznymi i technologicznymi.

1. DZIAŁANIA NA RZECZ KLIMATU

W jaki sposób największe gospodarki i sektory mogą przyspieszyć swoje działania, aby spełnić czy wręcz przekroczyć założenia Porozumienia Paryskiego?

Według wypowiedzi Johna F. Kerry’ego (Rada Bezpieczeństwa USA), mimo że jego kraj z powrotem przyłączył się do Porozumienia to ono samo nie jest wystarczające. Działania na poziomie krajowym to za mało — potrzebna jest ścisła współpraca międzynarodowa. Nawet jeżeli spełnione zostaną wszystkie założenia poczynione w Paryżu w 2015 roku, wzrost temperatury w porównaniu do okresu przedprzemysłowego sięgnąć może 3.7°C. W związku z tym, podczas nadchodzącej konferencji ONZ w Glasgow (COP26), powinniśmy wypracować znacznie bardziej ambitną umowę, obejmującą konkretny harmonogram działania i plan finansowy.

Horyzont ustanawiania planów i strategii musi zostać wydłużony i uniezależniony od standardowej kadencji rządu trwającej 4-5 lat. Co więcej, istnieją firmy, które generują większy ślad węglowy niż same państwa członkowskie, zatem zaangażowanie przedsiębiorstw także odegra kluczową rolę. Koszty wynikające z bierności wobec zmian klimatu znacznie przewyższą koszty podjęcia interwencji.

2. FINANSOWANIE NEUTRALNOŚCI KLIMATYCZNEJ

Już ponad 120 krajów ma wytyczone cele przejścia na zerowe emisje. W realizacji tych zmian kluczowa jest informacja o tym, które inwestycje czy zmiany mają zrównoważony charakter. Unia Europejska wprowadza jasną, opartą na nauce Taksonomię dla Zrównoważonego Finansowania. Istotna będzie analiza każdego sektora gospodarki w celu wskazania, które działania są zrównoważone, co pomoże branżom w procesie transformacji. Dodatkowo należy stworzyć globalne miary i metody mierzenia postępów w tej dziedzinie.

Bariery dla zielonej przemiany, które należałoby usunąć, to między innymi zależność planów politycznych dotyczących przeciwdziałania zmianom klimatu od krajowych perturbacji politycznych. Ponadto, jeżeli chodzi o Europę czy Stany Zjednoczone, istnieją realistyczne ścieżki wygospodarowanie ponad 80% budżetu potrzebnego na transformację, jednakże środki dostępne w krajach wschodzących pokrywają mniej niż 10% potrzeb. Aby sfinansować zieloną przemianę konieczne będą wydatki rzędu 3 do 7 bilionów dolarów.

Wskaźniki, których do tej pory używaliśmy nie biorą pod uwagę negatywnych czynników zewnętrznych, nierówności dystrybucji dochodu, ani postępującego wyczerpywania zasobów. Inwestycje zgodne z nowymi wskaźnikami zrównoważonego rozwoju tworzą od 3 do 4 więcej miejsc pracy na każdego wydanego dolara niż inwestycje w starą gospodarkę.

3. PRZYWRÓCENIE WZROSTU GOSPODARCZEGO

Przez wiele lat dyskusja o wirusach jako potencjalnych zagrożeniach była na agendzie szczytów w Davos. Jak się okazało, nikt nie doceniał ich szkodliwego potencjału. Rok 2021 może stać się czasem przemiany systemu międzynarodowego na taki, który skupia się na wspólnych interesach i globalnych dobrach publicznych. Środki przeznaczane na globalne dobra i zdrowie publiczne są za małe. To nie jest ostatnia pandemia, z którą przyjdzie nam się zmierzyć, co będzie dużo bardziej kosztowne niż inwestycja w multilateralizm.

Ożywienie gospodarcze prawdopodobnie będzie odroczone do końca roku 2021 lub początku 2022. Niemniej jednak, musimy wspierać nowe sposoby prowadzenia firm czy edukowania. Dalsza promocja cyfryzacji także będzie korzystna dla wzrostu gospodarczego.

2021 to rok podzielonej na dwie fazy odbudowy. W ramach tej pierwszej rządy (oraz Europejski Bank Centralny) wspierają wszelkie sektory gospodarki, w drugiej fazie będziemy świadkami powstania nowego systemu. Systemu, który z jednej strony może być oparty na zwiększonej cyfryzacji i nowych metodach pracy, z drugiej jednak mogącego mieć negatywny wpływ na siłę roboczą (w szczególności o niskich kwalifikacjach) oraz niektóre firmy i branże.

Cel krótkoterminowy to wsparcie sektorów najbardziej dotkniętych kryzysem. Priorytetem jest też udostępnienie szczepionek w krajach rozwijających się. Jeśli chodzi o perspektywę długoterminową, musimy wspierać wzrost gospodarczy podczas pandemii i zastanowić się nad możliwymi synergiami pomiędzy wzrostem, a zieloną technologią (np. energia wodorowa).

4. WSPIERANIE INNOWACJI CYRKULARNYCH NA RZECZ ODBUDOWY GOSPODARKI

W gospodarce o obiegu zamkniętym nie chodzi tylko o recykling. To też naprawianie, projektowanie, dłuższe użytkowanie oraz unikanie generowania odpadów. Ustawodawcy oraz przedsiębiorstwa muszą postawić sobie ambitniejsze cele, a pandemia koronawirusa jeszcze bardziej to uwydatnia. Zmiana wymaga także współpracy międzysektorowej, w szczególności w tych sektorach, które mogą mieć znaczący wpływ na pozostałe.

Przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym mogłoby wygenerować 700 tysięcy miejsc pracy oraz pozwoliłoby zaoszczędzić do 200 miliardów dolarów do 2040 roku.

Jednym z kluczowych obszarów, w którym potrzebujemy szerokich działań jest zużycie plastiku. Musimy wspierać konsumentów w generowaniu mniejszej ilości odpadów, inwestować w recykling plastiku i zdobyć wystarczającą ilość użytkowników recyklatów. Kluczowe będą innowacje i partnerstwa, czego dobrym przykładem jest platforma PACE (Platform for the Acceleration of Circular Economy), współpracująca z ponad setką organizacji z różnych sektorów (plastik, energia, tekstylia, żywność).

5. PRZEMYŚLENIE PRODUKCJI UKIERUNKOWANEJ NA WZROST

Przedstawiciele firm, którzy wzięli udział w panelu zwrócili uwagę na najnowsze trendy w branżach takie jak: większy poziom niepewności spowodowany pandemią, nowe technologie (np. sztuczna inteligencja czy robotyzacja) zmieniające zasady gry, wzrost znaczenia nowych kanałów dostępu do usług (telemedycyna, zakupy online), możliwość prześledzenia łańcuchów dostaw. Postęp w cyfryzacji umożliwił załatwianie wielu spraw w warunkach domowych, w tym pracowania.

Producenci starają się wspierać konsumentów w podejmowaniu bardziej zrównoważonych działań. Nie chodzi tu tylko o zmianę w sposobie operowania firm, ale o uwzględnienie szeroko pojętego oddziaływania samego ich produktu.

6. CELE I ŚCIEŻKI TRANSFORMACJI GOSPODARCZEJ

W przyszłości powinniśmy skupić się na 3 obszarach: równy dostęp do zasobów i do możliwości (edukacja, umiejętności, szkolenia, dostępność finansowa i cyfrowa itp.), wyrównane szanse na rynku pracy (np. godne zarobki w sektorze pracy tymczasowej), oraz zarządzanie dobrami wspólnymi z uwzględnieniem kwestii klimatycznych. Zmiany te powinny zajść globalnie, a nie tylko w pojedynczych krajach.

Pandemia jest najsilniejszym od II wojny światowej czynnikiem pogłębiającym nierówności. W jej wyniku standard życia 425 milionów ludzi spadł poniżej lub do poziomu ubóstwa, podczas gdy 22 tysiące miliarderów wzbogaciło się o aktywa warte około 3 biliony dolarów. W wyniku Covid-19 1.6 miliarda osób zostało dotkniętych pogorszonym dostępem do dobrej jakości edukacji.

Już teraz do pewnego stopnia zaczęliśmy skupiać się więcej na interesariuszach, a mniej na akcjonariuszach. Firmy, które myślą o wzroście zrównoważonym mają lepszą wartość dla przyszłości, a rynki i inwestorzy to dostrzegają.

7. KAPITALIZM INTERESARIUSZY: BUDOWANIE PRZYSZŁOŚCI

Należy odejść od postrzegania gospodarki w kategoriach PKB, a w większym stopniu zwracać uwagę na dobrobyt. Wymaga to wprowadzenia kapitalizmu interesariuszy na dużą skalę. Konsumenci oczekują coraz więcej od przedsiębiorstw — nie tylko satysfakcji materialnej, ale bezpieczeństwa, szczególnie w przypadku usług zdrowotnych. Pandemia pokazała w jaki sposób możemy działać inaczej, ale nie mogą to być rozwiązania tylko na czas kryzysu. Muszą zostać znormalizowane.

Nie mamy podstaw oczekiwać od społeczeństw, aby przyjęły system demokratyczny, jeżeli nie widzą, że ten system przynosi im korzyści. Doszliśmy do momentu, w którym rządy powinny wykazać się wiarygodnością i zdobyć zaufanie publiczne. Ich rolą nie jest tylko rozwiązywanie niewydolności rynku, ale także współtworzenie i nadawanie kształtu rynkowi. Przedsiębiorstwa muszą współpracować z sektorem publicznym i ze społecznościami. Zysk i Powód Istnienia mają równe znaczenie. Najlepsi pracownicy chcą pracować dla firm, które zmieniają świat.

8. BUDOWA GODNEJ ZAUFANIA PRZYSZŁOŚCI

Użytkowanie Internetu Rzeczy (ang. IoT) zwróciło uwagę na obawy związane z bezpieczeństwem, kompatybilnością i równością. Aby móc zdalnie wykonywać nasze codzienne zadania podczas pandemii, musimy polegać na bezpieczeństwie i prywatności w sposób, jakiego wcześniej nie znaliśmy.

Barometr zaufania (ang. Trust Barometer) w tym roku wskazał tymczasem na duży spadek zaufania. Firmy technologiczne doznały największego jego obniżenia — mimo to są wciąż najbardziej zaufanymi podmiotami. Ponad połowa respondentów ze świata twierdzi, że przedsiębiorstwa, rządy i media celowo wprowadzają w błąd. Ludzie poszukują godnych zaufania źródeł informacji i przywództwa. Są bardziej skłonni do podzielenia się informacją, jeżeli widzą to jako wymianę dwustronną – otrzymują coś w zamian za podanie danych, lub przynosi to korzyść dla społeczności.

9. WYKORZYSTANIE CZWARTEJ REWOLUCJI PRZEMYSŁOWEJ

Modele biznesowe zmieniają się bardzo dynamicznie w wyniku wykorzystania sztucznej inteligencji, monetyzacji danych czy oprogramowania w chmurze (ang. Software-as-a-service). Zachodzi konwergencja technologii, wiele z nich jest współużytkowanych. Rodzi to coraz więcej pytań o etykę, bezpieczeństwo i prywatność danych, tendencyjność i uprzedzenia. Zasada, której powinniśmy się trzymać? Człowiek powinien być w centrum tych zmian — także kiedy rozważamy potencjalne długoterminowe skutki.

Niektóre z dobrych praktyk w sektorze publicznym to: współinwestowanie z sektorem prywatnym, udzielanie kredytów podatkowych, gwarancji kredytowych, subwencjonowanie droższych, ale bardziej ekologicznych produktów, własne zobowiązanie do ich kupna.