Bezpośrednie koszty społeczne i ekonomiczne towarzyszące pandemii COVID-19 są ogromne. Grożą zniweczeniem lat postępów w zmniejszaniu ubóstwa i nierówności na świecie oraz dalszym niszczeniem spójności społecznej i globalnej współpracy, które osłabiały się już przed uderzeniem wirusa.
Autorzy raportu „Global Risks Report 2021” wskazują na wysokie ryzyko utraty miejsc pracy, powiększającą się skalę nierówności cyfrowych, narastające problemy w interakcjach społecznych oraz utracone szanse na poprawę poziomu i jakości życia dla dużej części globalnej populacji. Wywołane lub spotęgowane pandemią COVID-19 niepokoje społeczne, rozdrobnienie polityczne i napięcia geopolityczne będą negatywnie wpływać na skuteczność reakcji wobec kluczowych zagrożeń następnej dekady: cyberataków, broni masowego rażenia i, co najważniejsze, narastającego kryzysu klimatycznego.
Świat (po) pandemii
W 2020 roku ryzyko globalnej pandemii stało się rzeczywistością. Rządy, przedsiębiorstwa i społeczeństwa na całym świecie dokonują przeglądu szkód wyrządzonych w ciągu ostatniego roku, podejmując decyzje dotyczące odbudowy po kryzysie wywołanym rozprzestrzenianiami się wirusa. Wzmocnienie prognozowania strategicznego wydaje się być teraz ważniejsze niż kiedykolwiek. Stwarza to możliwość zwrócenia uwagi i znalezienia skuteczniejszych sposobów identyfikowania i komunikowania ryzyka decydentom.
Raport „Global Risks Report 2021” koncentruje się na zagrożeniach i konsekwencjach pogłębiających się nierówności i fragmentacji społecznej, wskazując na kluczową rolę strategii odbudowy po pandemii COVID-19. Bezczynność wobec nierówności ekonomicznych i podziałów społecznych może jeszcze bardziej opóźnić działania na rzecz walki z kryzysem klimatycznym, który stanowi najważniejsze zagrożenie dla ludzkości.
Raport przygotowany został w oparciu o Global Risks Perception Survey (GRPS) - sondy, przeprowadzonej wśród 650 członków różnych instytucji w ramach Światowego Forum Ekonomicznego (World Economic Forum). Publikacja zawiera najważniejsze wnioski z przeprowadzonego badania, jak również prezentuje propozycje działań w celu wzmocnienia odporności, w oparciu o wnioski wyciągnięte z pandemii, a także z historycznej analizy ryzyka.
Środowisko w czołówce ryzyk
Wśród najbardziej prawdopodobnych zagrożeń w ciągu najbliższej dekady znajdują się ekstremalne warunki pogodowe, niepowodzenia działań na rzecz klimatu i spowodowane przez człowieka szkody środowiskowe. Ponadto wskazano na problemy związane z koncentracją władzy w rękach dużych podmiotów technologicznych, nierównościami wynikającycmi z nierównego tempa cyfryzacji oraz ryzyko zagrożeń dla cyberbezpieczeństwa. Wśród najpoważniejszych pod względem skali zagrożeń na pierwszym miejscu znalazły się również choroby zakaźne, następnie niepowodzenie działań na rzecz klimatu i inne zagrożenia dla środowiska, a także broń masowego rażenia oraz kryzysy bytowe związane ze wzrostem zadłużenia.
COVID-19 przyspieszył czwartą rewolucję cyfrową, przynosząc zarówno ogromne korzyści, ale także zagrożenia związane z tzw. nierównościami cyfrowymi, potęgowanymi przez rosnącą zależność od technologii, szybko przyspieszającą automatyzację, manipulację informacjami oraz nierówności w umiejętnościach w społeczeństwie i możliwościach skorzystania z owoców postępu technologicznego w poszczególnych krajach.
Uniknąć najgorszego
Poczucie rozczarowania wśród młodzieży oraz utracone przez nią szanse rozwoju w krótkim czasie mogą stać się krytycznym zagrożeniem dla globalnej gospodarki. Dotychczasowe osiągnięcia społeczne mogą zostać podważone przez tzw. stracone pokolenie, które utraci wiarę w istniejące instytucje gospodarcze i polityczne, co może prowadzić do naruszenia stabilności geopolitycznej oraz osłabienia globalnej współpracy gospodarczej.
Autorzy Raportu wskazują na kluczowe znaczenie doświadczeń związanych z pandemią COVID-19 jako podstawy dla wzmocnienia procesów prognozowania ryzyka oraz przygotowania się na kolejne kryzysy.
Reakcja na pandemię stwarza możliwość wzmocnienia ogólnej odporności krajów, przedsiębiorstw i społeczności międzynarodowej na wyzwania przyszłości, m.in. poprzez formułowanie ram analitycznych obejmujących całościowy i systemowy pogląd na skutki ryzyka, wzmocnienie współpracy międzynarodowej i międzysektorowej, usprawnienie komunikacji ryzyka oraz zwalczanie dezinformacji oraz rozwój nowych form partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie gotowości na wypadek zagrożeń. Tylko wówczas świat będzie mógł skutecznie przygotować się na kolejne ryzyka oraz minimalizować związane z nimi negatywne konsekwencje.
Program Climate Leadership jest działaniem realizowanym przez UNEP/GRID-Warszawa w odpowiedzi na rezolucję UNEP/EA.4/L.5, przyjętą podczas 4. sesji Zgromadzenia ONZ ds. Środowiska (UNEA-4).
Rezolucja ”Rozwiązanie Problemów Środowiskowych Poprzez Zrównoważone Praktyki Biznesowe” wezwała biznes do transformacyjnego wysiłku dla sprostania globalnym wyzwaniom środowiskowym i klimatycznym.