Cyrkularna transformacja rynku tekstyliów

Branża tekstylna zmaga się z rosnącą presją na przyjęcie bardziej zrównoważonych praktyk produkcji i konsumpcji. W obliczu narastających problemów środowiskowych, takich jak zanieczyszczenie wód, emisja CO₂ oraz marnowanie zasobów, transformacja w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) staje się koniecznością.

Wyzwania branży tekstylnej

Branża tekstylna jest jednym z największych źródeł odpadów na świecie. W skali globalnej co roku wyrzuca się około 92 mln ton odzieży. Szacuje się, że do 2030 roku liczba ta wzrośnie do 134 mln ton. Zużywane są również ogromne ilości wody – do wyprodukowania jednej koszulki bawełnianej potrzeba ok. 2700 l wody, co odpowiada ilości, którą człowiek wypija przez 2,5 roku.

Problemem jest również emisja CO₂ – według UNEP przemysł tekstylny odpowiada za ok. 10% globalnych emisji. To więcej niż sektor lotniczy i morski łącznie. Trend Fast fashion przyczynił się do nadprodukcji i nadkonsumpcji odzieży, co skutkuje masowymi ilościami tekstyliów trafiającymi na wysypiska. Szacuje się, że przeciętna osoba kupuje o 60% więcej ubrań niż 15 lat temu, ale każde z nich użytkuje o połowę krócej.

Regulacje sprzyjające cyrkularności

W odpowiedzi na te wyzwania UE wprowadza regulacje mające na celu zredukowanie negatywnego wpływu branży tekstylnej na środowisko. Jedną z najważniejszych zmian jest obowiązek segregacji odpadów tekstylnych, który zacznie obowiązywać w wielu krajach UE, w tym w Polsce, od stycznia 2025 roku. Nowe przepisy mają na celu zmniejszenie ilości tekstyliów trafiających na wysypiska i zwiększenie poziomu recyklingu materiałów tekstylnych.

UE, w ramach Zielonego Ładu (ang. European Green Deal) oraz strategii GOZ, wprowadza regulacje dotyczące trwałości produktów, wymagań ekoprojektowania, które nakazują producentom tworzenie odzieży z myślą o możliwości recyklingu, naprawy i ponownego użycia.

Kluczowe założenia cyrkularnej transformacji

1. Projektowanie z myślą o recyklingu: Aby ograniczyć odpady i zużycie zasobów, już na etapie projektowania odzieży należy myśleć o jej przyszłym recyklingu.
2. Przedłużenie cyklu życia produktów: Coraz więcej firm zachęca do wydłużania okresu użytkowania ubrań, poprzez lepszą jakość produktów, programy naprawcze oraz platformy sprzedaży odzieży z drugiej ręki. Wiele marek wprowadza również modele wynajmu odzieży, np. Mud Jeans, które ograniczają nadmierną konsumpcję.
3. Zamknięcie obiegu materiałów: Cyrkularność w tekstyliach oznacza także zbieranie zużytej odzieży i jej przetwarzanie na nowe produkty, czyli tzw. textile-to-textile recycling. Innowacje technologiczne w zakresie recyklingu chemicznego i mechanicznego umożliwiają bardziej efektywne przetwarzanie tekstyliów.

Przykłady firm wprowadzających cyrkularne modele

1. Patagonia: Ta amerykańska marka outdoorowa jest pionierem w dziedzinie zrównoważonego rozwoju. Wprowadziła program naprawczy i sprzedaż używanej odzieży.
2. Stella McCartney: Marka ta od wielu lat promuje zrównoważone podejście do mody, stosując tkaniny pochodzenia roślinnego oraz przetwarzane materiały. McCartney wprowadziła również systemy upcyklingu odzieży, gdzie z ubrań tworzonych są nowe produkty.
3. H&M: Jedna z największych firm odzieżowych na świecie uruchomiła programy zbiórki konsumenckiej w swoich sklepach, umożliwiając klientom oddanie niepotrzebnej odzieży. W 2022 r. firma wykorzystała 18% materiałów pochodzących z recyklingu w swoich produktach.
4. Levi’s: Marka znana z produkcji dżinsów, która wprowadziła programy recyklingu odzieży oraz produkcję z materiałów pochodzących z przetworzonych tkanin. Levi’s stworzył również specjalną linię dżinsów wykonanych z organicznej bawełny i przetworzonych odpadów.

Nowe technologie wspierające cyrkularność

Innowacje technologiczne odgrywają kluczową rolę w transformacji cyrkularnej. Technologie recyklingu chemicznego, które pozwalają na rozkładanie tekstyliów na pierwotne komponenty, takie jak włókna celulozowe czy poliester, są coraz bardziej zaawansowane. Firma Circularity z Holandii odbiera zużytą odzież roboczą i tekstylia, następnie metodami mechanicznymi tworzy nowe włókna i materiały, z których szyje nową odzież, zamykając obieg.

Kolejną innowacją jest upcykling odzieży, który przekształca stare ubrania w produkty o wyższej wartości. Deko Eko to platforma upcyklingowa, która we współpracy z designerami nadaje drugie życie zużytej odzieży i tekstyliom – powstają z nich torby, nerki, poduszki itd. Na przykład ze zużytej odzieży roboczej firmy Castorama powstała kolekcja praktycznych toreb, które można było kupić w sieci sklepów.

Przyszłość cyrkularnej mody

Cyrkularna transformacja rynku tekstyliów jest nie tylko odpowiedzią na kryzys środowiskowy, ale również szansą na budowę bardziej zrównoważonego modelu biznesowego. Aby ta transformacja była skuteczna, konieczna jest współpraca między wszystkimi uczestnikami rynku – od projektantów, przez producentów, po konsumentów.