Opakowania - mała sprawa, wielkie konsekwencje

Problem gwałtownego przyrostu odpadów przekłada się na aktualne trendy w branży opakowań. Firmy odpowiadają na wyzwania, stawiane im przez regulacje i rosnącą świadomość konsumentów

Decyzja o wyborze rodzaju opakowania zawsze powinna być rozpatrywana indywidualnie, z uwzględnieniem cech pakowanego produktu. Analizując je w kontekście całościowym, uwzględniającym specyfikę produktu, wskazywać należy najbardziej adekwatne rozwiązania, które przyniosą najlepsze dla środowiska rezultaty i uwzględniać będą normy bezpieczeństwa. Nie zawsze rozwiązania intuicyjnie wskazywane jako najbardziej prośrodowiskowe takie będą - niewłaściwie dobrane opakowanie może na przykład niedostatecznie ochronić produkt i spowodować jego przedwczesną degradację, wymuszającą wycofanie z rynku. To najgorszy możliwy scenariusz, oznaczający marnotrawienie zasobów.

Istotnym czynnikiem kształtującym rynek są regulacje, które dotyczą nie tylko procesu doboru opakowania do produktu w sposób gwarantujący bezpieczeństwo i higienę, ale także wskazujące odpowiedzialność producentów wprowadzających na rynek produkty w opakowaniach za odpady opakowaniowe, powstałe w wyniku wykorzystania produktu.

Najważniejszą regulację w tym zakresie wdrożono w znowelizowanej w roku 2018 Ramowej Dyrektywie Odpadowej, określającej ramy dla Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Producenci muszą ponosić odpowiedzialność (finansową lub finansową i organizacyjną) za selektywną zbiórkę i przygotowanie do recyklingu odpadów opakowaniowych. Zaangażowanie poszczególnych firm powinno być ściśle skorelowane z materiałami wprowadzanymi na rynek.

Dyrektywa w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych wprowadza konkretne cele recyklingowe, które należy osiągnąć w odniesieniu do materiałów opakowaniowych w perspektywie roku 2030. Dla plastiku docelowy poziom recyklingu to 55%, dla aluminium - 60%, a dla papieru i tektury - 85%. Cele te zostały określone w ścisłej korelacji do postanowień dyrektywy ramowej, by zmotywować wprowadzających do jak największej skuteczności w pozyskiwaniu zużytych opakowań z rynku.

W roku 2019 opublikowana została dyrektywa dedykowana tworzywom sztucznym. Do roku 2021 wycofane mają być z użytku niektóre jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych. Wyodrębniono cele dla plastikowych butelek po napojach, które w roku 2029 muszą w 90% zostać zebrane z rynku w celu poddania recyklingowi, mają mieć trwale przytwierdzone nakrętki i w roku 2030 w 30% składać się z recyklatu.

Najnowszym pomysłem, jaki zaproponowany został na szczeblu UE jest podatek za odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych niepoddanych recyklingowi, w wysokości 0,8 Euro/kg. Zgodnie z kompromisem zawartym na lipcowym szczycie unijnym paneuropejskie obciążenie fiskalne ma obowiązywać od stycznia roku 2021.

Przykładem próby dostosowywania się do obowiązujących i zapowiadanych zmian regulacji prawnych w branży opakowań są dobre praktyki firm, mogące stanowić inspirację dla innych organizacji.

Coca-Cola na opakowaniach swoich produktów zamieszcza informację o tym, że opakowanie w 100% nadaje się do recyklingu. Coca-Cola Szwecja całkowicie zamieniła w tym roku swoje logo marki na komunikat "Recycle me again" na butelkach w całości poddanych recyklingowi.

Od roku 2020 IKEA wycofała wszystkie plastikowe produkty jednorazowego użytku. Firma podejmuje szereg działań mających na celu ochronę środowiska. Działania te komunikuje w raportach zrównoważonego rozwoju, dostępnych dla swoich interesariuszy.

Od 2019 r. sieć hiper- i supermarketów Carrefour proponuje swoim klientom uczestnictwo w programie "z własnym opakowaniem". W myśl założeń programu klienci mają możliwość skorzystania podczas zakupów produktów na wagę z własnych opakowań, co znacznie ogranicza zużycie plastiku.

Przez wiele lat opakowania postrzegano wyłącznie przez pryzmat ich funkcjonalności. Następnie dostrzeżono ich marketingowy potencjał. Dziś analizuje się ich cały cykl życia, ze szczególną uwagą przyglądając się ostatniemu etapowi, który może sprawić, że opakowanie zamiast odpadem stanie się surowcem wtórnym. Takie postrzeganie wynika ze zrozumienia potrzeby kształtowania zasobooszczędnej polityki, której celem jest minimalizacja wpływu na środowisko naturalne.

W toku dyskusji i analiz udaje się wypracować coraz lepsze rozwiązania w technologii pakowania przyjaznej recyklingowi i ochronie środowiska. Wpływ opakowania na środowisko nie może być analizowany w oderwaniu od jego funkcjonalności - najważniejszym powodem wykorzystywania opakowań jest ochrona produktu, którego wyprodukowanie także pozostawia ślad węglowy, który bez należytej ochrony w łańcuchu dystrybucji byłby zwielokrotniony.