Różnorodność biologiczna jest podstawą utrzymania ekosystemów w dobrej kondycji. Ekosystemy poza pełnieniem swych naturalnych funkcji dostarczają nam wiele kluczowych dóbr i usług. To nasz naturalny kapitał. W naszym żywotnym interesie leży roztropne czerpanie z niego i stała troska o jego zachowanie.
Dlaczego to ważne? Bez harmonijnego współistnienia ze światem przyrody — jego ochrony i roztropnego korzystania z jego zasobów — nie zaspokoimy ani naszych potrzeb, ani tym bardziej zachcianek. To dzięki przyrodzie mamy tlen którym oddychamy, żywność którą spożywamy, substancje lecznicze i kosmetyczne, czystą wodę i powietrze. Lasy i torfowiska są naturalnymi magazynami dwutlenku węgla. Obcowanie z przyrodą relaksuje i zapewnia nam dobre samopoczucie.
Na naszych oczach
Według ubiegłorocznego raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Bioróżnorodności i Usług Ekosystemowych (IPBES) blisko milion gatunków na Ziemi jest zagrożonych wyginięciem. 75% środowisk lądowych i 66% środowisk morskich jest silnie przekształconych przez człowieka. Zmniejszające się populacje owadów zapylających to ogromne zagrożenie dla produkcji rolniczej.
Większość tych zmian jest powiązana z działalnością człowieka — nadmierną eksploatacją zasobów naturalnych, rozwojem infrastruktury, powszechnym stosowaniem środków chemicznych, produkcją odpadów i zanieczyszczeń. Dla przykładu, co roku wydobywanych jest na świecie około 90 miliardów ton zasobów, często w sposób silnie negatywnie oddziałujący na środowisko naturalne, a 75% dostępnej na świecie słodkiej wody przeznacza się na potrzeby rolnictwa i zwierząt gospodarskich. Spływ szkodliwych substancji sprawił, że w oceanach powstało ponad 400 martwych stref o powierzchni większej niż Wielka Brytania.
Różnorodność biologiczna jest również ściśle powiązana ze zmianami klimatu. Wzrost średniej globalnej temperatury jest przyczyną zaburzeń cyklów rozwojowych gatunków, ich zanikania na danym terytorium czy pojawiania się gatunków obcych — niejednokrotnie inwazyjnych. Prowadzi to często do poważnych przekształceń całych ekosystemów. Degradacja ekosystemów przyczynia się do zmian klimatu, poważnie utrudniając adaptację do nich.
Bliska ciału koszula?
Polska uznawana jest za kraj o wciąż stosunkowo dużej różnorodności biologicznej. W skali Europy jest jedną z najważniejszych ostoi różnorodności biologicznej terenów rolniczych.
Nie oznacza to jednak, że problem spadku różnorodności biologicznej nas nie dotyczy. Jak podaje raport Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska na rok 2018, blisko 2 tysiące gatunków występujących w naszym kraju objętych jest ochroną prawną. Ponad 200 gatunków zwierząt i roślin już niestety wyginęło. Nie spotkamy więcej tura ani tarpana. Spada liczebność gatunków pospolitych, np. ptaków krajobrazu rolniczego, takich jak świergotek polny czy pliszka żółta oraz tych związanych z mokradłami, które na całym świecie należą do ekosystemów szczególnie cennych i zagrożonych. Środowisko naturalne płaci cenę dynamicznego rozwoju gospodarczego i bogacącego się społeczeństwa mającego coraz większe aspiracje konsumpcyjne — a także środki i narzędzia, aby je zaspokajać.
Odpowiedzialność biznesu
Na szczęście z każdym rokiem rośnie ekologiczna świadomość, odpowiedzialność i zaangażowanie biznesu. Przejawem jest zarówno optymalizacja samej działalności gospodarczej (poprawa efektywności energetycznej, surowcowej czy materiałowej, wdrażanie innowacji zapewniających przyjazną dla środowiska działalność biznesową), jak również inicjatywy wspierające ochronę przyrody czy kształtowanie przyjaznych jej postaw wśród partnerów biznesowych oraz konsumentów.
Ochrona i zrównoważone użytkowanie zasobów przyrody powinno być stale obecne w myśleniu biznesowym. Troska o ekosystemy sprzyja realizacji planów rozwojowych, obniża koszty gospodarcze, środowiskowe i społeczne, jak również wzmacnia konkurencyjność i innowacyjność. Jest także niezbędnym warunkiem do skutecznego ograniczania niekorzystnego wpływu zmian klimatycznych na nasze zdrowie, bezpieczeństwo oraz dobrostan społeczny i ekonomiczny.
Świat oczekuje od biznesu transformacji w kierunku neutralności klimatycznej. Niezbędne staje się również głębokie przewartościowanie oraz zmiana podejścia i sposobu traktowania biologicznej różnorodności otaczającego nas świata. Nawet stosując wyłącznie praktyczne, ekonomiczne kryteria należy uznać, że to nasz naturalny kapitał, od którego w dużym stopniu zależy nasz byt na Ziemi. W naszym żywotnym interesie trzeba pieczołowicie chronić i nauczyć się roztropnie z niego czerpać. To nie tylko potrzeba chwili obecnej, ale także wyraz troski o przyszłe pokolenia.
